دندانپزشکی با لیزر: مزایا و کاربرد های لیزر کم توان

ابزاری ارزشمند برای تمام تخصص های دندانپزشکی

اگر چه لیزر کم توان فتوبیومودلیشن Photomodulation بطور موفقیت آمیزی در بسیاری از کلینیک های دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرند، هنوز طیف وسیعی از کاربرد های آن، تا حد زیادی برای پزشکان و بخصوص متخصصان دندانپزشکی ناشناخته است.

فتوبیومودلیشن (PBM) که معمولاً به عنوان لیزر درمانی کم توان (LLLT) یا لیزر درمانی سرد نیز شناخته می شود، از انرژی نور برای برانگیختن پاسخ های بیولوژیکی سلول و عادی سازی عملکرد سلول استفاده می کند.

مطالعات متعدد نشان داده اند که LLLT بر میتوکندری سلول، سیتوکروم اکسیداز سی در زنجیره انتقال الکترون و پورفیرین ها بر روی غشای سلول تأثیر می گذارد. هنگامی که فوتون های نور توسط این گیرنده ها جذب می شوند.

ممکن است سه حالت رخ دهد: تحریک سنتز ATP (مولکول حامل انرژی است) با فعال شدن زنجیره انتقال الکترون، تحریک گذرای گونه های فعال اکسیژن، که تبدیل ADP به ATP را افزایش می دهد و آزاد شدن موقت اکسید نیتریک از محل اتصال آن بر روی سیتوکروم اکسیداز سی، که منجر به افزایش تنفس سلولی می شود (شکل 1 را ببینید).

اثرات بالینی لیزر درمانی نه تنها ناشی از تابش مستقیم بافت است، بلکه عواملی مانند افزایش جریان لنفاوی و گردش خون؛ تحریک فیبروبلاست ها، استئوبلاست ها، ادونتوبلاست ها و اندورفین ها؛ کاهش دپلاریزاسیون رشته های عصبی و تعدیل مواد شیمیایی التهابی همگی به اثرات بالینی دیده شده با LLLT کمک می کنند.

از لحاظ بالینی، لیزر کم توان به دندانپزشکان یک درمان غیر تهاجمی و غیر حرارتی را ارائه می دهد که می تواند به عنوان مکملی برای درمان های سنتی باشد و یا خود به تنهایی به عنوان یک ابزار درمانی مورد استفاده قرار گیرد. کاربرد هایی مانند دندانپزشکی بدون درد، درمان حساسیت عاج، بهبود ضایعات بافت نرم.
کاهش درد و تورم پس از عمل جراحی، جوش خوردن بهتر ایمپلنت‌ ها در استخوان و حرکت سریع تر دندان ها در طول ارتودنسی معمولاً انجام می‌شود و رویه‌ هایی کاملاً تحقیق شده است. استقبال بیماران از لیزر درمانی فوق العاده بالاست. اثرات مفید لیزر درمانی را می توان با اثر دارونما افزایش داد و منجر به بهبود نتایج بالینی شد.

کاربرد های بالینی لیزر در دندانپزشکی

جراحی دهان

جراحان دندانپزشکی تقریباً در تمام جنبه های کار خود می توانند از لیزر کم توان استفاده کنند. هر عملی که جراح دندان انجام می دهد، به ویژه کشیدن دندان های آسیاب، یک پاسخ التهابی حاد ایجاد می کند که می تواند منجر به ادم، کبودی و درد شود. در حال حاضر، روش اولیه مقابله با درد و ناراحتی ناشی از اعمال جراحی، تجویز مسکن‌ها است که بسیاری از آن ها عوارض جانبی یا کاهش هوشیاری را به همراه دارند. مطالعات نشان داده است که لیزر کم توان در مقایسه با روش های سنتی عملکرد بهتری دارد.

در بسیاری از موارد، استفاده از PBM بعد از جراحی، عدم نیاز به دارو های ضد درد را تضمین می کند و بیماران می‌توانند فعالیت های روزمره خود را در مدت کوتاهی پس از جراحی از سر بگیرند. لیزر درمانی جریان لنفاوی را تحریک می کند و به تعدیل پاسخ ایمنی کمک می کند که به نوبه خود باعث کاهش قابل توجه تورم، کبودی و درد می شود. همچنین با تحریک فیبروبلاست ها و استئوبلاست‌ ها که به ترتیب بافت نرم و استخوان را تولید می‌کنند، بهبودی به‌ طور چشمگیری تسریع می‌شود.

کشیدن دندان

پس از کشیدن دندان از طریق جراحی، از لیزر بلافاصله برای کاهش درد و التهاب استفاده می شود و پس از بخیه زدن برای بهبود بافت نرم به داخل سوکت اعمال می شود.

تحقیقات نشان داده است که تأثیر PBM پس از کشیدن دندان باعث تورم و تریسموس کمتر شده است. همچنین با بررسی درد در 24 ساعت پس از جراحی دریافتند که LLLT با طیف قرمز و مادون قرمز در کاهش درد التهابی حاد پس از کشیدن دندان موثر است.

حفره خشک (Dry Socket)

وقتی دندان کشیده می شود در محل حفره دندان لخته خون تشکیل شده که مانند محافظی عمل کرده تا محل زخم بهبود پیدا کند. گاهی اوقات این لخته تشکیل نشده یا جابجا می شود و دردناک می شود. استفاده از لیزر کم توان با تحریک سلول های اندوتلیال در حفره، احتمال خشک شدن حفره را کاهش می‌دهد. در عین حال به طور قابل توجهی درد را کاهش می‌دهد و بهبودی را سرعت می بخشد.

موکوزیت دهان

موکوزیت دهان یک بیماری ناتوان کننده و تغییر دهنده زندگی است. این مشکل از عوارض شیمی درمانی و پرتودرمانی است. موکوزیت دهان به صورت زخم های باز بر روی بافت نرم داخلی دهان ظاهر می شود که به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیمار و اغلب رژیم درمانی آن ها تأثیر می گذارد.

لیزر درمانی به عنوان یک کاربرد پیشگیرانه برای موکوزیت و به عنوان یک مکانیسم درمانی برای بهبود زخم های فوران شده با نتایج فوق العاده مثبت مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه ای در سال 2006 توسط کورتی و همکاران نشان داد که استفاده از لیزر کم توان سرعت بهبود موکوزیت دهان را 117 تا 164 درصد تسریع می‌کند و قادر به کنترل التهاب، حفظ یکپارچگی مخاط و بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطانی است.

موکوزیت دهان اغلب می تواند برای بیمار، بسیار ناتوان کننده باشد. بطوریکه نمی توانند درمان سرطان خود را ادامه دهند. بنابراین وجود ابزاری برای درمان یا پیشگیری از زخم ها اهمیت بالینی قابل توجهی خواهد داشت. البته همیشه باید قبل از شروع لیزر درمانی با متخصص انکولوژیست مشورت صورت گیرد.

شکستگی ها و جراحی ارتوگناتیک

لیزر کم توان از طریق تحریک استئوبلاست ها، بهبودی استخوان را پس از شکستگی یا جراحی ارتوگناتیک تسریع می کند. تحقیقات نشان داده است که تابش لیزر منجر به افزایش نئوفرماسیون استخوانی می‌شود که با مقایسه گروه کنترل با گروه های تحت تابش لیزر مشخص شده است که استخوان، با کیفیت بهتری در آن ها بهبود یافته است. تحریک فیبروبلاست ها و ضد درد بودن نیز باعث می شود لیزر کم توان در این زمینه موثر باشد.

ضایعات بافت نرم

ضایعات (زخم یا آسیب) بافت نرم، مانند ضایعات تبخال، زخم های دندان مصنوعی و چیلیت زاویه ای (ترک گوشه لب) پاسخ خوبی به تابش لیزر می دهند. PBM درد مرتبط با ضایعات بافت نرم را کاهش می دهد، در عین حال فیبروبلاست ها را برای بالا رفتن سرعت بهبود تحریک می کند. علاوه بر این، از نظر بالینی مشاهده شده است که تابش لیزر به هرپس سیمپلکس (عفونتی که باعث تبخال می شود) باعث کاهش عود ضایعات می شود.

شیندل اثر LLLT را بر روی هرپس سیمپلکس عودکننده بررسی کرد و نشان داد که 10 تابش روزانه به طور قابل توجهی بروز دوباره را کاهش می دهد و یک جایگزین درمانی مفید برای دارو های رایجی مانند آسیکلوویر و فامسیکلوویر است.

Marei و همکاران اثر تابش لیزر بر روی زخم های دندان مصنوعی را بررسی کردند و خاطر نشان کردند که LLLT درد ناشی از ضایعات دندان مصنوعی را کاهش می دهد و در عین حال اپیتلیازه شدن (فرآیندی است که در آن سلول های اپیتلیال به سمت بالا مهاجرت می کنند و ناحیه زخمی را ترمیم می کنند.) و واسکولاریزاسیون (فرآیند رشد رگ های خونی در یک بافت برای بهبود تامین اکسیژن و مواد مغذی) ضایعه را تسریع می کند.

شکل 4. درمان ضایعات بافت نرم

عفونت های دندانی

تابش لیزر به غدد و مجاری لنفاوی باعث افزایش جریان لنفاوی می شود و سیستم ایمنی را تحریک می کند و نوتروفیل ها را برای بهبود سریعتر به محل عفونت می رساند.

لوپس و همکاران نشان دادند که لیزر درمانی برای درمان فرآیند های عفونی حاد (پریکرونیت، آبسه ریشه و آلوئولیت) موثر است. همچنین نشان داده شد که LLLT تخلیه لنفاوی ناحیه آلوده را افزایش می دهد. در مواردی که آنتی بیوتیک برای مقابله با عفونت تجویز می شود، لیزر درمانی جذب آنتی بیوتیک به سیستم را، از طریق افزایش گردش خون و جریان لنفاوی، تقویت می کند.

دندانپزشکی ترمیمی

تأثیر تابش لیزر بر رشته عصبی گروه c، سطوح اندورفین، استئوبلاست ها و ادونتوبلاست ها، PBM را به ابزاری عالی در دندانپزشکی ترمیمی تبدیل می کند.

ترمیم دندان های شیری

عوامل مختلفی در ایجاد اثر بی‌دردی تولید شده توسط PBM تاثیر گذار است که به دندانپزشکان اجازه می‌دهد تا بسیاری از ترمیم های دندان شیری را بدون بی‌ حسی انجام دهند. تابش لیزر باعث ترشح اندورفین و سروتونین می شود؛ هدایت رشته های عصبی c (فیبرهایی که درد پالپ را منتقل می کنند) را مهار می کند و باعث افزایش اکسیژن رسانی و تخلیه لنفاوی می شود که مسئول تسکین درد پس از اولین دقایق تابش به بافت هستند.

لیزر  برای بی حسی و دوباره بعد از آماده شدن دندان برای کاهش درد و التهاب، بر روی اپکس ریشه دندان اعمال می شود. همچنین توصیه می شود از تکنیک های حواس پرتی برای کمک به بیمار برای مقابله با ترس های ذهنی یا اضطراب ناشی از قرار ملاقات دندانپزشکی استفاده شود.

به نظر می رسد که به دلیلی افزایش اندازه پالپ دندان های دائمی، بی حسی به این شیوه بر روی آن ها موثر نباشد. با این حال، هنوز هم ممکن است برای تسکین درد در زمان چسباندن روکش و کاهش حساسیت در طول جلسات جرم گیری موثر باشد.

حالت تهوع و عق زدن

استفاده از لیزر بر روی نقطه P6 طب سوزنی (پریکارد 6) روی مچ دست می تواند حالت تهوع و عق زدن را که برخی بیماران هنگام قالب گیری یا عکسبرداری با اشعه ایکس و در حین ملاقات با دندانپزشکی احساس می کنند را کاهش داده یا از بین ببرد. P6 در قسمت زیرین مچ دست، تقریباً 1 اینچ از چین کف دست قرار دارد.

برای بیمارانی که به شدت حالت تهوع یا اضطراب دارند، استفاده از سه نقطه طب سوزنی در مچ دست می تواند موثر باشد. H7، Lu9 و P6 نقاط آرام بخش پاراسمپاتیک هستند و در کاهش اضطراب بسیار موثر هستند.

جذب و از بین بردن بی حسی

لیزر درمانی گردش خون و جریان لنفاوی را افزایش می دهد که این امر سرعت جذب و از بین بردن بی حسی را افزایش می دهد. لیزر پس از تزریق بی حسی یا اتمام جلسه دندانپزشکی به ترتیب برای جذب و از بین بردن بی حسی به غدد لنفاوی زیر فکی و محل تزریق اعمال می شود.